1896-1923 Jonker Emmanuel Montens d'Oosterwijck

Hij was het vijfde kind van Jonker Albert Montens. (genealogie)

Hij was dr. in de rechten, geboren te Elsene op 9 januari 1857 en werd provinciaal raadslid, oud-bestendig afgevaardigde van de provincie Antwerpen. Hij verkreeg op 2 april 1913 het recht "d'Oosterwijck" bij zijn naam te voegen. De toevoeging "d'Oosterwyck" verwijst naar de gemeente Houtvenne, in het zuiden van de provincie Antwerpen, waar de familie Montens verschillende gronden en eigendommen bezat. Inwoners van Houtvenne noemen hun eigen gemeente in het plaatselijke dialect nog altijd Jeusterwijk (= Oosterwijk).

Emmanuel Montens d’Oosterwijck was al van vóór de dood van zijn vader burgemeester van Loenhout (1885-1896). Op zijn doodsprentje stond dat hij ook voorrzitter van de Boerengilde was. Wij veronderstellen dat hij bij het vertrek van zijn broer Jozef eveneens ere-voorzitter werd. Toen zijn vader overleed, droeg hij het burgemeesterschap over aan Dionysius Stes. Zijn grafsteen is tegen de buitenmuur van de kerk ingemetseld. Hij huwde met Lucie de Meester en hij overleed te Antwerpen op 13 januari 1923. Het gezin had vier kinderen.

"Zijn politieke loopbaan bracht hij door in het Antwerps provinciebestuur. De socialisten waren zich aan het organiseren. In de landelijke politiek was er keuze tussen de liberalen en katholieken. Te weinig interesse voor de Vlaamse taal bij het gewone volk, de jarenlange verfransing van de leidende klasse van het volk en van de industriële wereld, de angst voor de terugkomst van het regime van Willem I, de breuk tussen de Nederlandse taal van het Noorden en het Zuiden, maakten het voor de franstaligen en de franssprekende Vlamingen gemakkelijk het Frans te doen zegevieren. Het gebrek aan Vlaamse voormannen na Jan-Frans Willems had ervoor gezorgd dat zelfs Vlamingen zegden: "Zonder Frans kun je in de politiek, in het gerecht, in het leger en in het Hoger Onderwijs niets doen". Minister Woeste vertikte het Vlaams te leren of te spreken alhoewel hij voor Aalst opgekomen was. Hij voerde een voor Vlaanderen zeer negatieve politiek. Hij gaf de voorkeur aan het kiessysteem waardoor er maar enkele vooraanstaanden van het dorp mochten stemmen. Deze mensen werden door hem gemanipuleerd, maakte hen tot wat we nu een dictator zouden noemen. Burgemeester Van der Veken te Brecht nam de houding van de minister over. Hij manipuleerde ook de kiezers. Met democratie had hun handelwijze niets te maken. In de meetingpartij was er een harde kern die pleitte voor meer vervlaamsing.

De film over priester Daens benadrukte van deze sociaal bewogen man vooral zijn sociale inzet en zijn op het socialisme gelijkend programma. Over zijn strijd voor Vlaamse ontvoogding werd niet veel gezegd in de film. Minister Woeste stond heel veraf van zijn kiezers. Als afstammeling van Duitsers kende hij zelfs de taal van zijn kiezers niet. Hij verwachtte geen Vlaamse reactie van het volk. Vanaf de Omwenteling van 1830 heeft men veel te laat het gevaar ingezien van zo een houding, vooral Woeste. Nu nog zijn de gevolgen hiervan merkbaar.

Toen er dan in Antwerpen wel een reactie kwam, ontstond in de schoot van de Katholieke Partij de Meeting Partij. In Brecht werd in aanwezigheid van 150 man in de herberg Rome de Vlaamse Bond opgericht waarvan de advocaat Adolf Pauwels de gangmaker was. Zij eisten dat jonker Emmanuel Montens van Loenhout en Van der Veken van Brecht, beiden burgemeester en advocaat, zouden geschrapt worden op de kieslijst voor de provincie. Ze verdedigden weliswaar de belangen van hun regio, maar ze deden dit in het Frans en dat te Antwerpen.

De advocaat Van der Veken kende goed de wetten. Volgens hem werd de klacht door de Vlaamse Beweging van Brecht te laat ingediend en ze moest schriftelijk zijn. Doordat hij het kiescollege op voorhand gemanipuleerd had werd het voorstel verworpen. Bij de verkiezing van 1887 behaalde jonker Emmanuel Montens 615 stemmen, Van der Veken 531 en Pauwels 352. Als waarschuwing aan de katholieke partij was deze uitslag gunstig voor de prille Vlaamse Beweging. Alleen het kiesstelsel belette hen die waarschuwing om te zetten in een klinkende overwinning. Pauwels noemde Woeste een vijand van de Vlamingen en zou niet op zijn lauweren rusten. Hij werd nadien de grondlegger van het Daensisme te Antwerpen. Hij overleed in 1902 en werd in de geschiedenisboeken vergeten.

Burgemeester Van der Veken werd verplicht ontslag te nemen uit de Vlaamse Bond en speelde door deze actie verder geen belangrijke politieke rol meer. In 1896 waren er maar twee kandidaten van de Meeting Partij. Jonker Montens haalde 2487 stemmen en Van Lidth 1832. De oud-burgemeester van Loenhout werd hierdoor terug verkozen. Hij nam in dat jaar ontslag als burgemeester. Of hij Frans is blijven spreken op de provinciale raad werd niet meer vermeld. Maar vanaf 1897 kwamen stilaan enkele taalwetten tot stand. De taal voor gemeente en provincie mocht van sommige franskiljons het Nederlands zijn, voor het parlement en het hoger onderwijs moest men nog veel langer wachten. De Vlaamse Bond had in de schoot van de Katholieke Partij heel wat bereikt. Na WO I verdween de Meeting Partij om plaats te maken voor een andere Vlaamse Beweging."

Marcel Peeters, architect te Wuustwezel, stelde een boek samen aan de hand van de licentiaatsverhandeling van Dirk Luyckx. Hij schreef de boeiende geschiedenis van de Vlaamse Bond van Brecht en omgeving en bewaarde zo een vergeten geschiedenis voor het nageslacht. Het boek (1994) wordt bewaard in het archief van het museum van Brecht. Deze samenvatting is maar een klein gedeelte van dat mooi verteld verhaal. Omdat toen ook de weinige stemgerechtigden van Loenhout zullen gestemd hebben op jonker Montens, is het verhaal ook een gedeelte van hun geschiedenis.

De kinderen van jonker Emmanuel Montens d'Oosterwijck waren:

  1. Jonker Boudewijn Montens d’Oosterwijck, geboren te Antwerpen 14 april 1887 en overleden te Ukkel 15 januari 1951. Huwde te Antwerpen op 11 september 1919 met Germaine Le Blon (1887-1960). Hij was reserve luitenant-kolonel van de artillerie en ontvangt samen met zijn vader Emmanuel de soldaten van Loenhout '14-'18 op het kasteel. Vandaar werden ze afgehaald en vertrokken ze in stoet naar het dorp.
  2. Anna-Maria Jozef Montens, geboren te Antwerpen op 26 juli 1890 en overleden op zesjarige leeftijd in 1896.
  3. Marie-Antoinette Montens, kloosterlinge bij de zusters oblaten, geboren te Antwerpen op 20 augustus 1897 en overleden te Westende op 29 september 1970. (zie verder)
  4. Ghislaine Maria Jozef Montens, geboren te Antwerpen op 3 februari 1899 en overleden te Brussel op 11 juni 1961. Zij huwde te Antwerpen op 20 april 1928 met baron Pierre Nothomb, dr. in de rechten, oud-senator en familie van voormalig kamervoorzitter Charles Nothomb.